ترس یکی از غرایض بشر به شمار می‌رود. ترس همچون هیجانات دیگر چون شادی، غم، خشم و … در ذات انسان وجود داشته است؛ اما تجربه نشان داده که این هیجان ذاتی توانایی کنترل شدن دارند. چه بسیار افرادی که توانسته‌اند بر انواع ترس‌های خود همچون ترس از بلندی، تاریکی، حیوان و … غلبه کنند. بااینکه ترس حسی ناخوشایند است اما می‌توان از این نقطه‌ضعف جهت تبدیل‌شدن به نقطه قوت استفاده کرد. ترس از سخنرانی ازجمله رایج‌ترین ترس‌هاست که افراد زیادی با آن دست به گریبان‌اند.

افرادی که هنگام صحبت کردن در جمع به‌شدت استرس گرفته، زبانشان بند می‌آید و به گفته خودشان به حالت مرگ می‌افتند کسانی هستند که گفته می‌شود از صحبت کردن در جمع هراس دارند. ترس از سخنرانی به ‌راحتی قابل برطرف شدن و درمان شدن است. کافی ست که با تمام وجود بخواهید که این مشکل را درون خود حل کنید و از آن به بعد به‌راحتی و در کمال آرامش و با تسلط در برابر جمع گفت‌وگو کنید.

مهارت سخنرانی همچون مهارت شنا کردن است. وقتی شما یاد بگیرید که شنا کنید فرقی ندارد که در عمق چهار متری باشید یا چهار هزار متری، شما بر آب مسلط شده‌اید و می‌توانید از این حس قدرت لذت ببرید. وقتی مهارت سخنرانی را پیدا کردید فرقی نمی‌کند جلوی چهار نفر یا چهار هزار نفر صحبت کنید، درهرصورت شما سخنرانی می‌کنید و بقیه به شما گوش می‌دهند. پس لازم است که برای دست‌یابی به این حس خوشایند با ما همراه باشید تا ترس از صحبت در جمع را برای همیشه درمان کنید.

ترس از سخنرانی و دلایل آن

گفته می‌شود از هر سه نفر یک نفر به ترس از سخنرانی در جمع یا Glossophobia دچار است. حتی افراد نام ‌آشنا و مهمی در طول تاریخ حضور داشتند که به این نوع ترس گرفتار بودند و هر یک به روش خود بر آن غلبه می‌کردند ازجمله آبراهام لینکلن (رئیس‌جمهور آمریکا)، وارن بافت (سرمایه‌گذار موفق آمریکایی) و جول اسکات اوستین (کشیش خنده روی سخنران) و … پس همان‌طور که می‌بینید شما تنها نیستید. افراد زیادی هستند که حتی توانایی مطرح کردن یک موضوع ساده در جمع دوستان یا اقوام خود را ندارند و به همین دلیل همیشه شنونده هستند و در بسیاری از موارد نیز از این ترسشان آسیب‌دیده‌اند.

مدیریت ترس از سخنرانی نه‌تنها می‌تواند شما را از یک ترس مرضی همیشگی نجات دهد بلکه چه‌بسا باعث موفقیت‌های چشم‌گیر شما در عرصه‌های تحصیلی و کاری نیز می‌شود؛ بنابراین یادگیری این مهارت را جدی بگیرید.

دلایل ترس از صحبت در جمع و علت ترس از سخنرانی می‌تواند ریشه در کودکی ما داشته باشد، برای مثال به خاطر صحبت کردن تنبیه سختی شده‌ایم یا اینکه بسیاری به دلیل عدم اعتمادبه‌نفس و یا ترس از قضاوت شدن و مسخره شدن از صحبت در جمع هراس دارند. شناخت دلیل اصلی در درمان ترس از صحبت در جمع می‌تواند مؤثر باشد. شاید اگر آن ترس اصلی برطرف شود خودبه‌خود نیز سخنرانی در جمع دیگر ترسناک نباشد و به هنگام صحبت کردن دچار تپش قلب، تاری دید، افت فشار، لرزش صدا و دست و … نشوید.

راهکارهای غلبه بر ترس از سخنرانی

• نظم دهی متن و موضوع: پیش از شروع سخنرانی آنچه را که می‌خواهید بگویید بنویسید. لزومی ندارد واو به واو سخنرانی خود را به متن تبدیل کنید این کار بیشتر شما را گیج می‌کند. برای هر قسمت یک علامت یا حرف اختصاری یا جمله کلیدی بنویسید. ترتیب آن‌ها را مشخص کنید و بارها و بارها این متن را با خود تمرین کنید. هر چه ذهنتان منظم‌تر باشد سخنرانی برایتان راحت‌تر است. پس به آنچه می‌خواهید بگویید سروسامان دهید.
• زمان‌بندی کنید: البته زمان بستگی به مبحثی دارد که می‌خواهید مطرح کنید اما به‌طورکلی ده الی بیست دقیقه برای یک سخنرانی تأثیرگذار کفایت می‌کند. به زمان‌بندی خود متعهد باشید. این‌که بدانید چقدر برای صحبت کردن فرصت دارید از استرس شما کم می‌کند.
• با آینه رفیق شوید: به کودکان دقت کرده‌اید. بسیاری از آن‌ها وقت زیادی را به بازی جلو آیینه می‌گذرانند. خود را تماشا می‌کنند و به بازیشان ادامه می‌دهند. برای تمرین سخنرانی جلو یک آیینه بزرگ قرار بگیرید و تصور کنید که حضار در مقابل شما قرار دارند. حتی می‌توانید لباس روز سخنرانی را نیز تن کنید و تن صدا و حرکات بدنتان را تحت نظر بگیرید. آرام صحبت نکنید دقیقاً به بلندی زمان سخنرانی حرف بزنید. این بازی جذاب هم باعث افزایش تسلط شما بر متن می‌شود هم به ‌مرور زمان با شبیه‌سازی واقعیت می‌توانید بر ترس از سخنرانی غلبه کنید و موجب رشد و توسعه فردی در خود شوید.

• ضبط وقایع: این روزها در خانه همه ما یک گوشی هوشمند پیدا می‌شود. هنگام بازی سخنرانی گوشی یا دوربین را در زاویه درستی قرار دهید که هم کل تصویرتان، سبک نشستن یا ایستادن و هم‌صدایتان واضح باشد سپس سه، دو، یک، اکشن. شروع به سخنرانی کنید درحالی‌که تصویر و صدایتان در حال ضبط شدن است. پس از پایان سخنرانی فیلم را بارها و بارها مرور کنید و نقاط ضعف و نقاط قوت خود را مرور کنید. شاید بیش‌ازاندازه دستتان را حرکت می‌دهید که در زمان سخنرانی متوجه آن نیستید، شاید تن صدایتان مناسب نیست و … تمام این موارد را از فیلمی که ضبط کرده‌اید متوجه می‌شوید. همچون یک منتقد حرفه‌ای خود را نقد کنید و دوباره با برطرف کردن ایرادات و تأکید بر نقاط قوت سخنرانی را تمرین و ضبط کنید.
• کلید آرامش: ازآنجایی‌که شروع سخنرانی پرتنش‌ترین زمان ممکن است سعی کنید سخنرانی خود را با یک حرکت، جمله و یا رمزی شروع کنید که به شما آرامش می‌دهد. برای مثال لینکلن همیشه در ابتدای سخنرانی به خود می‌گفت: “تمامش کن”. یا وارن بافت بارها با خود تکرار می‌کرد که “تو باید این کار را انجام دهی و هر چه سریع‌تر انجامش بدهی زودتر از شرش خلاص می‌شوی”. برای شروع سخنرانی خود یک آرام‌بخش پیدا کنید.
• مفید سخن گفتن: یک سخنران موفق کسی است که کلمات کلیدی، تأثیرگذار و کوتاه را به‌خوبی بیان می‌کند به نوعی دیگر بتواند با کلاس صحبت کردن را بلد باشد. پرگویی مخاطب را خسته می‌کند. سخنرانی خود را جوری ترتیب دهید که نکات اصلی بیان شوند. از استفاده بیش‌ازحد از واژه‌های تخصصی پرهیز کنید مسلماً قصدتان این نیست که کسی چیزی نفهمد. مکث‌های کوتاه و نفس عمیق و نگاه‌های کوتاه به مخاطبین را فراموش نکنید.
• به زبان بدن خود اهمیت بدهید: بخشی از تأثیرگذاری سخنرانی شما به کاربرد زبان بدن شما برمی‌گردد، به حالت چهره، به مهارت شما در بالا یا پایین آوردن تن صدا و … این نکات را از یاد نبرید. صرف داشتن یک موضوع جذاب یا یک متن قوی شما سخنران موفقی نخواهید شد. مهم چگونگی ادا کردن متن نوشتاری شماست. استفاده از زبان بدن شما را در کاهش استرس حاصل از صحبت کردن کمک خواهد کرد.
• مخاطب واقعی: سخنرانی خود را برای یک دوست نزدیک و یا یکی از اعضای خانواده اجرا کنید. اینکه فردی واقعی هنگام سخنرانی شما حضورداشته باشد برای شما مفید است. از او بخواهید که کاملاً به شما توجه کند و حتی گاهی اگر برایش سؤال پیش آمد از شما بپرسد. به‌هرحال شما قرار است در حضور مخاطبینی سخنرانی داشته باشید که ممکن است از شما پرسش‌هایی داشته باشند. تمرین موقعیت‌های این‌گونه شما را از غافلگیری هنگام سخنرانی نجات می‌دهد.

• قضاوت را فراموش کنید: به واکنش مخاطبان فکر نکنید. شما قرار است در مورد یک موضوع خاص دقایقی را صحبت کنید. هدف شما ارائه مفید و جذاب مطالب است بنابراین تمرکز خود از مخاطبان را بگیرید. به این فکر نکنید که ممکن است چه واکنشی نشان دهند. دست از تحلیل و پیش‌بینی رفتار حضار بردارید و تنها به سخنرانی فکر کنید.
• شرکت در دوره‌های آموزشی: کلاس‌های آموزشی زیادی در سطح شهر وجود دارد که به‌صورت آنلاین یا حضوری به آموزش مهارت سخنرانی می‌پردازند. اگر واقعاً نیت دارید که به ترس از سخنرانی خود غلبه کنید شرکت در چنین کلاس‌هایی قطعاً به شما کمک خواهد کرد. با تجربیات دیگران آشنا می‌شوید و افرادی از جنس خودتان را ملاقات خواهید کرد و این می‌تواند انگیزه‌ای جهت درمان ترس از سخنرانی در شما به وجود بیاورد.
• الگو بگیرید: از سخنران‌های بزرگ و اینفلوئنسرها الهام بگیرید. با دسترسی به اینترنت و گوگل پیدا کردن فیلم سخنرانی سخنران‌های بزرگ چه درزمینهٔ سیاسی، چه فرهنگی چه انگیزشی و … می‌تواند منبع الهام شما باشد. به تمام حرکات آن‌ها توجه کنید اما هیچ‌وقت از آن‌ها تقلید نکنید. برای سخنران خوب بودن نیاز دارید که سبک و مدل خودتان را داشته باشید. کلاً در هر شرایطی خودتان باشید.
• خوراک مناسب: در صحبت کردن شفافیت و رسایی صدا از فاکتورهای بسیار مهم است. هرچقدر هم که بر سخنرانی مسلط باشید اما صدای باکیفیتی نداشته باشید مخاطبین را آزرده خواهید کرد؛ بنابراین ممکن است این سؤال پیش بیاید که قبل از سخنرانی چه بخوریم؟ مسلماً بهترین چیز پیش از سخنرانی و در حین آن نوشیدن آب است. علاوه بر آن خوردن مواد حاوی نشاسته موجب حفظ رطوبت دهان می‌شود که از خشکی تارهای صوتی جلوگیری می‌کند. همچنین نوشیدن دم‌نوش‌های گیاهی همراه با عسل به نرمی تارهای صوتی کمک کرده و خش داشتن آن را برطرف می‌کند. خوردن سرخ‌کردنی، ترشی جات، غذاهای تند و همچنین مواد غذایی سرد و منجمد پیش از سخنرانی توصیه نمی‌شود.
• کمک دارویی: درصورتی‌که میزان هیجان و تپش قلب شما هنگام سخنرانی افزایش پیدا می‌کند می‌توانید از داروی ترس از سخنرانی استفاده کنید. قرص پروپرانولول یک روش سریع برای کاهش استرس شماست. البته توصیه می‌کنیم تا جایی که می‌توانید این ترس را درمان کنید تا به مصرف دارو نیاز نداشته باشید و درگیر عوارض جانبی داروها نشوید.
• تمرین کافی : ترس از سخنرانی که سال‌هاست با شما همراه شده یک‌شبه از بین نمی‌رود؛ بنابراین انتظار معجزه یا جادو نداشته باشید. راه‌حل تمرین است. تا جایی که می‌توانید صحبت کنید. حتی در جمع‌های کوچک دوستانه خود را محک بزنید. موضوع یا خاطره‌ای را برای دوستانتان تعریف کنید. این مهارت تنها از راه تمرین و تکرار نصیب شما می‌شود.

پس برای غلبه و درمان ترس از سخنرانی ابتدا باید با خود صادق باشید. ترستان را بشناسید و از آن نترسید و راه‌هایی که به شما ارائه دادیم را تمرین کنید. درنهایت متوجه خواهید شد که سخنرانی نه‌تنها ترس ندارد بلکه یک مهارت لذت‌بخش است البته به شرطی که بیاموزید چگونه مخاطبینتان را با خود همراه کنید.

برخی سوالات رایج