عرضه اولیه سهام یکی از عرضه‌های هیجان‌انگیز و پرطرفدار است، به‌ویژه کسانی که به‌تازگی وارد بازار بورس شده‌اند. برای مبتدی‌ها هر اصطلاح و واژه از بازار بزرگ و هیجان‌انگیز بورس باید به‌درستی، ساده و قابل‌درک توضیح داده شود که مبادا در این مسیر جدید اقتصادی خود دچار خطای ناشی از بدفهمی شوند. در این مقاله ما به شما می‌گوییم که عرضه اولیه سهام چیست و چگونه این عرضه‌ها می‌توانند انتخاب خوب و بدون ریسکی برای شما باشند.
بهتر است پیش از اقدام به هر حرکتی به‌ویژه در بورس اطلاعات کافی و وافی دریافت کنید و مطالعات خود در این زمینه را افزایش بدهید اجازه ندهید هیچ نقطه تاریک و مبهمی در این مورد برای شما باقی بماند. قطعاً هر رفتار اقتصادی شما در بازار درصورتی‌که اصل و اساس علمی و آگاهانه داشته باشد شما را به موفقیت و آنچه در انتظارش هستید زودتر می‌رساند. رسالت ما نیز تاباندن نور در این مسیر است. مسلماً درروشنایی قدم‌های بهتری بر خواهید داشت.
- از پذیرش در بازار تا عرضه اولیه سهام
- عرضه اولیه سهام به روش بوک بیلدینگ
- زمان مناسب فروش عرضه اولیه سهام
- دروغ‌هایی که ممکن است در مورد عرضه اولیه بشنوید
از پذیرش در بازار تا عرضه اولیه سهام
عرضه اولیه یا (Initial public offering (IPO به شرایطی اطلاق می‌شود که یک شرکت برای اولین بار بخشی از سهام خود را در بازار بورس ارائه و عرضه می‌کند. به این معنا که آن شرکت باید مراحلی را طی کرده، از فیلترهایی عبور و پس از کسب مجوز شروع به فروش سهام کند. پیش از هر چیزی بهتر است برای آشنایی بیشتر، مختصراً در مورد نحوه و چگونگی پذیرش شرکت‌ها در بورس اطلاعاتی به شما ارائه کنیم.
هر شرکت بزرگ یا کوچکی برای تأمین مالی و سرمایه‌ای خود می‌تواند از دو راه اقدام کند. یکی از این راه‌ها روش بدهی و روش مشارکت است. به این معنا که شرکت برای تأمین بودجه موردنیاز خود اقدام به دریافت وام می‌کند. روش دیگر این است که شرکت دیگران را (حقیقی یا حقوقی) در عوایدی که عایدش می‌شود شریک می‌کند و در مقابل دریافت مبلغی پول بخشی از مالکیت شرکت را به نام این افراد حقیقی یا حقوقی می‌زند.
روش دوم همان روشی است که در این مقاله در مورد آن بحث خواهیم کرد؛ یعنی مشارکت در سرمایه‌گذاری و سود و زیان احتمالی شرکت؛ بنابراین برای تأمین مالی به روش دوم شرکت موردنظر باید در بازار بورس تهران پذیرفته و شروع به فروش سهم کند اما ورود به بازار سهام کار ساده‌ای نبوده و به این صورت نیست که شرکتی اراده به فروش سهام کرده و از فردای همان روز این روش را عملیاتی کند. با وارد شدن شرکت به بورس، سرمایه‌های موردنیاز خود را از یک منبع مالی بزرگ چون بازار بورس تأمین می‌کند و تمام فعالیت‌های آن توسط نهادهای نظارتی کنترل و رصد می‌شود و این موضوع خود نقطه اعتماد و اطمینانی برای سهامداران است.
[irp posts=”4460″ name=”مدیریت چابک (Agile) چیست؟ ۱۰ مزایا و معایب agile”]
هر شرکت جهت ثبت در بازار بورس باید ویژگی‌های خاصی داشته باشد. ازجمله: تابعیت ایرانی داشته و در ایران ثبت‌شده باشد، سهام عام باشد، گذشتن حداقل دو سال از تاریخ بهره‌وری، سرمایه حداقلی ده میلیارد ریالی، کمتر از ۸۰ درصد سهام شرکت در اختیار کمتر از ۱۰ سهامدار، عدم دارا بودن زیان انباشته و سوددهی در دوره‌های متولی با پیش‌بینی سوددهی در آینده، دارا بودن نظام حسابداری مطلوب، ارائه گزارش‌های حساب‌رسی دو دوره مالی متوالی پیش از پذیرش و … شرایطی که ذکر شد بخشی از مدارک و شرایط لازم شرکت جهت ثبت در بازار بورس و اوراق بهادار است.
عرضه اولیه سهام به روش بوک بیلدینگ
بوک بیلدینگ اصطلاحی است که مسلماً بارها آن را در پی نام عرضه اولیه سهام جدید شنیده‌اید. برایتان توضیح خواهیم داد که بوک بیلدینگ به چه معناست اما لازم است پیش از آن به روش خرید عرضه اولیه در گذشته که بانام حراج شناخته‌شده بود، اشاره‌کنیم. پس از پذیرش، شرکت برای فروش سهام در بازار بورس توسط کارشناسان کشف قیمت می‌شد. به این معنا که قیمت پایه‌ای که سهامداران می‌توانستند آن را خریداری کنند و همچنین تعداد مجاز سهام اعلام می‌گردید. برای مثال تاریخ و ساعت آغاز فروش و عرضه شرکت X توسط ناظر بازار مشخص می‌شد و هر سهامدار مجاز بود مثلاً تا تعداد ۷۰۰ سهم خریداری کند.
پس از ساعت مشخص اگر تعداد خریداران سهام از تعداد کل سهامی که قرار بر عرضه آن بود بیشتر می‌شد، اولویت به کسانی داده می‌شد که زودتر و در ساعات اولیه ثبت‌نام کرده بودند؛ بنابراین قیمت، زمان و حجم عرضه از پیش اعلام می‌گردید. با چنین روشی اگر کسی به هر دلیل در ساعات پایانی ثبت سفارش خرید خود را ارسال می‌کرد دستش از عرضه اولیه سهام کوتاه می‌ماند. یکی از مشکلات اصلی فعالین بازار بورس شلوغی هسته و هنگ کردن سیستم‌ها در ساعات اولیه عرضه سهام شرکت‌هایی بود که برای اولین بار در بورس به فروش می‌رسید و بسیاری از متقاضیان به این خاطر موفق به ثبت سفارش نمی‌شدند.
مزیت روش بوک بیلدینگ نسبت به روش قدیمی حراج این است که در بوک بیلدینگ به تمام کسانی که ثبت سفارش خرید کرده‌اند سهام تعلق خواهد گرفت.
با توجه به جو مثبتی که عرضه اولیه دارد و استقبال زیادی که از عرضه اولیه‌ها شد سیستم فروش آن به بوک بیلدینگ تغییر کرد. درروش بوک بیلدینگ نیز زمان و قیمت توسط ناظر بازار اعلام می‌شود همچنین حداکثر سهام نیز مشخص‌شده است اما در این روش اولویت باکسانی نیست که زودتر ثبت‌نام می‌کنند بلکه سهام به تمام کسانی که ثبت‌نام کرده‌اند تعلق می‌گیرد. بدین‌صورت که کل سهام عرضه‌شده را تقسیم‌بر تعداد کد بورس‌هایی که ثبت سفارش کرده‌اند می‌کنند و تعداد برابری از سهم به همه تعلق می‌گیرد.
[irp posts=”4275″ name=”استارتاپ؟ ۴۳ استارتاپ برتر ایران + تعریف صحیح استارت آپ”]
نحوه خرید عرضه اولیه سهام توسط خود سهامداران و از طریق اپلیکیشن های مخصوص هر کارگزاری انجام می‌شود. برخی از بهترین کارگزاری های بورس در صورت تأیید فرم از طرف سرمایه‌گذار، خود به‌صورت اتوماتیک عرضه اولیه را خریداری می‌کنند. اگر در دریافت کد بورسی موفق بوده اید و دارای کد بورسی می باشید تنها باید ۲۴ ساعت پیش از شروع عرضه، حساب خود را به میزان مورد نیاز شارژ کند.
زمان مناسب فروش عرضه اولیه سهام
پس از تقسیم‌بندی سهام از روز معاملاتی بعد عرضه اولیه در تابلو آماده خریدوفروش است. ازآنجایی‌که این سهام نسبت به آینده خود در کف قیمت عرضه‌شده است معمولاً متقاضیان زیادی دارد به همین علت در روزهای اول پس از عرضه، سهام با صف خرید مواجه می‌شود.
نمی‌توان به‌صورت صد در صد اذعان داشت که عرضه اولیه‌ها همیشه با سود همراه هستند اما بیش از نود درصد عرضه اولیه‌ها سود داشته‌اند و میزان این سود از سی الی چهل درصد سود است و حتی گاهی برخی از عرضه‌ها مرز صد درصد سود را هم پشت سر گذاشته‌اند. با توجه به این عوامل جذاب روزبه‌روز عرضه‌های اولیه با استقبال بیشتری روبه‌رو می‌شوند. میزان عرضه اولیه سهام خیلی مشخص نیست ممکن است در یک ماه چهار یا پنج شرکت در بورس پذیرفته شده و آماده عرضه شوند و ممکن است در یک ماه سهامی برای اولین بار به فروش نرسد؛ اما با توجه به مشارکت بیشتر سرمایه‌گذاران بازار بورس، شرکت‌های بسیاری آمادگی حضور در بازار را دارند و پیش‌بینی می‌شود در سال پیش رو شرکت‌های زیادی وارد بازار شوند زیرا عرضه‌های اولیه برای سهامداران و خود صاحبان شرکت سودمند خواهد بود و این امر به شکوفایی توسعه اقتصادی کشور نیز کمک خواهد کرد.
در زمان عرضه اولیه سهام توجه به پیام ناظر بازار بسیار اهمیت دارد؛ زیرا ممکن است ساعات عرضه تغییر کند؛ بنابراین برای اطلاع دقیق از میزان سهام، قیمت و ساعت به پیام ناظر بازار توجه کنید.
عرضه اولیه سهام را کی بفروشیم؟ این پرسش بسیاری از تازه‌واردان به بازار بورس است. سهامداران می‌توانند از فردای روز عرضه اولیه سهام خود را به فروش بگذراند. پس از گذشت مدت‌زمانی، کم‌کم صف خرید عرضه اولیه سهام می‌ریزد و فروشندگان حقیقی و حقوقی بیشتر برای فروش مراجعه می‌کنند و تقاضا با کاهش روبه‌رو می‌شود. در چنین مواقعی ممکن است بازار آن سهام چند روز منفی هم بشود. اصطلاحاً گفته می‌شود که بازار سهم متعادل شده است. پس از تعادل سهم قیمت سهم (افزایش یا کاهش) بستگی به عملکرد شرکت و سایر عوامل تأثیرگذار دارد نه صرفاً مثل روزهای اول فقط به علت تقاضای زیاد رشد داشته باشد. در ابتدا به دلیل محدودیت در تعداد سهام تعلق‌گرفته و همچنین قیمت مناسب (معمولاً کمتر از ارزش واقعی) تقاضا برای سهم افزایش پیدا می‌کند. حتی کسانی که سهام به آن‌ها درروش بوک بیلدینگ تعلق‌گرفته می‌توانند از روز معاملاتی بعد به تعداد دلخواه برای خرید ثبت سفارش کنند.
بسیاری از مبتدیان و تازه‌واردهای بازار بورس ممکن است ندانند که زمان فروش سهم چه وقت است؟ زمان مناسب برای فروش سهام بستگی به خود سهامدار دارد اما برای عرضه اولیه‌ها با در نظر گرفتن چند فاکتور می‌توان برای فروش اقدام کرد. در نظر گرفتن بزرگی یا کوچکی شرکت عرضه‌کننده سهام، بررسی روند فعلی بازار بورس، بررسی وضعیت فعلی و پیش‌بینی شرایط آتی شرکت عرضه‌کننده سهام، بررسی و ارزیابی رفتار سهامداران عمده در روزهای معاملاتی عواملی هستند که بر مبنای آن می‌توانید تصمیم بگیرید سهام‌داری کنید، یا سهام را بفروشید و یا حتی بیشتر از تعداد روز اول سفارش خرید بگذارید.
به این نکته توجه کنید که وضعیت کلی حاکم بر بازار بورس در افزایش تقاضا برای آن مؤثر است. برای مثال اگر شرایط کلی در حالت رکود و قرمز باشد و شرکت X برای اولین بار سهام خود را عرضه کند نسبت به شرایط عادی و مثبت اقبال کمتری نصیبش خواهد شد و نمی‌توان پیش‌بینی بازدهی بالا برای این سهم داشت.
[irp posts=”4334″ name=”9 کسب و کار موفق و ناموفق! ایران (و درس هایی که باید بگیرید)”]
زمانی که یک عرضه اولیه سهام در بازدهی اولیه به فروش می‌رسد با برچیده شدن صف خرید و در طرف مقابل افزایش صف فروش می‌توان به‌راحتی تشخیص داد که زمان فروش سهام رسیده است و شما می‌توانید در ساعات مجاز معامله، درخواست فروش خود را ثبت کنید. اگر قصد فروش ندارید می‌توانید سهام خود را نگاه داشته و هرزمانی که صلاح دانستید آن را به فروش برسانید.
دروغ هایی که ممکن است در مورد عرضه اولیه بشنوید
ممکن است در خصوص عرضه اولیه سهام شایعاتی در بازار وجود داشته باشد که این شایعات شما را گمراه کند. گمراهی در بازار به معنای ضرر و زیان در سرمایه است بنابراین به این‌گونه شایعات توجهی نکنید. برای مثال ممکن است افرادی ادعا کنند که با ثبت سفارش زودتر تعداد بیشتری سهام به شما می‌رسد. این ادعا با روش بوک بیلدینگ از اساس غلط است. فقط لازم است در ساعات مشخص‌شده توسط ناظر، سفارش خود را ثبت کنید. اول وقت یا دیروقت بودن آن تأثیری در میزان و حجم سهم ندارد.
همچنین ممکن است شنیده باشید که عرضه‌های اولیه همیشه با صد در صد سود همراه هستند. درست است که در بیشتر مواقع این نوع عرضه‌ها سودآور بوده اما برخی از سهام‌ها در برخی شرایط نه‌تنها سود نمی‌دهند بلکه ممکن است با ضرر هم روبه‌رو شوند؛ بنابراین پیش از هر نوع خریدی سهام و شرکت عرضه‌کننده را به‌خوبی بررسی کنید. داشتن آگاهی و معامله بر پایه علم و شیوه‌های اقتصادی مرتبط اجازه نمی‌دهد که هیچ‌گونه شایعه و دروغی در تصمیم و نوع معامله شما تأثیر بگذارد. درصورتی‌که اطلاعات کافی در زمینه بازار بورس ندارید، آستین‌هایتان را برای شرکت در دوره‌های آموزشی و یا از طریق اینترنت به‌صورت رایگان بالا بزنید.
برخی از سوالات رایج
[sp_easyaccordion id=”5181″]
